Bijkomende spelregels in (onder)aanneming

In het Belgisch Staatsblad van 21 juni 2024 werd de wet van 15 mei 2024 houdende wijziging van het sociaal strafrecht en diverse arbeidsrechtelijke bepalingen (hierna ‘de Wet’) bekendgemaakt.
Zoals de verantwoording voor het register (of databank) van werkende vennoten – waarover we eerder gecommuniceerd hebben – ligt ook aan de bovenvermelde Wet de bestrijding van sociale fraude, illegale tewerkstelling, sociale dumping en onderbetaling ten grondslag.

Onderworpen entiteiten

De nieuwe verplichtingen gelden ten aanzien van de ondernemingen die werkzaamheden uitvoeren in de bouw, van de vleesnijverheid en in de verhuissector.

Organisatie van de onderaannemingsketen

Voor alle hierna vermelde sectoren is het verboden voor een onderaannemer om het geheel van de uitvoering van de overeenkomst die hij gesloten heeft met zijn eigen medecontractant, in onderaanneming te geven. “Onderaanneming op onderaanneming” is verboden. Het is eveneens verboden voor een onderaannemer om alleen de coördinatie van de uitvoering van de overeenkomst (zijnde de hoofdovereenkomst tussen de opdrachtgever en hoofdaannemer) te behouden.

Ondernemingen die actief zijn in de verhuissector moeten daarenboven nog rekening houden met enkele specifieke regels, zoals:

• Een verbod dat een onderaannemingsketen meer dan drie niveaus telt.
• De verplichting om aan de eigen onderaannemers te melden op welk niveau hij zich in de keten bevindt.
• De aanwezigheidsregistratie van alle natuurlijke personen die op een arbeidsplaats waar verhuisactiviteiten worden verricht, tewerkgesteld zijn.

Voortaan is het verplicht om een verstrengde aanwezigheidsregistratie door te voeren. Elke werknemer/hulppersoon van de aannemer die aanwezig is op een werf van de opdrachtgever, dient geregistreerd te worden in een daartoe voorhanden zijnde register. M.a.w. elke persoon die op een werf fysiek aanwezig is, moet geïdentificeerd kunnen worden aan de hand van dit register. Geen registratie betekent een verboden aanwezigheid op de werf.

Daarenboven kunnen ondernemingen die zelfstandige (onder)aannemers inhuren, aansprakelijk worden gesteld voor openstaande sociale en fiscale schulden en loonschulden van de aannemers of onderaannemers. Een opdrachtgever kan dus aansprakelijk zijn voor inbreuken door onderaannemers binnen eenzelfde opdracht, vaak zonder dat hij of zij deze onderaannemers persoonlijk kent. Dit aansprakelijkheidsrisico kan ingeperkt worden door proactief welbepaalde clausules te voorzien bij de opmaak van de aannemingsovereenkomst.

De aansprakelijkheid van de aannemer voor fiscale en loonschulden van de onderaannemer kan beperkt worden indien zij in de overeenkomst verklaren dat er geen tewerkstelling van illegale werknemers zal plaatsvinden en dat er voor de uitoefening van een zelfstandige activiteit steeds de vereiste toelating zal zijn.

Activiteiten

Werkzaamheden in de bouw: Het uitvoeren van werken in onroerende staat, waaronder:

• Het bouwen, verbouwen, afwerken, inrichten, herstellen, onderhouden, reinigen, en afbreken van onroerend goed.
• Het leveren en aanbrengen van roerende goederen die onroerend worden uit hun aard.
• Installatiewerkzaamheden voor centrale verwarming, airconditioning, sanitaire en elektrische installaties.

Werkzaamheden in de vleesnijverheid: Werken of diensten in verband met het slachten van dieren, uitsnijderijen, en de vervaardiging van vleesbereidingen en vleesproducten.

Werkzaamheden in de verhuissector: Het verplaatsen van goederen anders dan handelsgoederen die bestemd zijn voor de inrichting van ruimten, inclusief specifieke handelingen zoals inpakken, uitpakken, demonteren, laden en lossen.

Sancties

Door nieuwe bepalingen in het Wetboek Sociaal Strafrecht wordt het verder volledig in onderaanneming geven van een onderaannemingsopdracht gestraft met een sanctie van niveau 4. Eenzelfde sanctie is voorzien ingeval van overschrijding van het toegelaten aantal niveaus bij verhuisopdrachten.

Het bedrag van de administratieve en strafrechtelijke geldboetes werd tevens aanzienlijk verhoogd.

Andere sancties omvatten:

• Uitsluiting van deelname aan overheidsopdrachten.
• Betaling van sociale zekerheidsbijdragen.
• Eventuele schadevergoedingen aan werknemers.

Inwerkingtreding

De nieuwe regels treden in werking op een door de Koning bepaalde datum, die echter niet later mag zijn dan 1 januari 2025. Deze datum geldt eveneens voor de inwerkingtreding van het Vlaamse decreet houdende de verscherpte aansprakelijkheid betreffende de tewerkstelling van buitenlandse werknemers.

Remedies

Een correcte en duidelijke overeenkomst is de basis voor iedere samenwerking. En laten we daaraan maar onmiddellijk toevoegen dat we in deze materie wel altijd een schriftelijk contract bedoelen.

Ingeval van grotere werven:

• Genereer zelf een schema van de onderaannemingsketen en vraag de bekrachtiging daarvan aan alle participanten.
• Onderzoek actief wie er voor of met u werkt en controleer de aanwezigen op een werf zowel naar identiteit als naar arbeidsrelatie.
• Aarzel niet om de inspectiediensten in te lichten indien nodig.

Mocht u hieromtrent vragen hebben, neem dan zeker en vast contact met ons op via advies@abpartners.be of bel gerust uw relatiebeheerder.